İş hukuku, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini düzenleyen, işçinin haklarını korumayı, çalışma koşullarını iyileştirmeyi ve çalışma barışını sağlamayı amaçlayan bir hukuk dalıdır. İş sözleşmesinin kurulmasından sona ermesine kadar geçen süreçte, işçi ve işveren arasında ücret, çalışma saatleri, izin, işten çıkarma, tazminat gibi konularda uyuşmazlıklar ortaya çıkabilir. Bu uyuşmazlıkların çözümü için, iş hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak, hak kayıplarının önlenmesi ve sürecin adil bir şekilde sonuçlanması açısından büyük önem taşır.
İş Hukukunun Temel Kavramları:
- İşçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak, ücret karşılığında işverene bağımlı olarak iş gören gerçek kişidir.
- İşveren: İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum veya kuruluşlardır.
- İş Sözleşmesi: İşçinin, işverene bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
- İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimdir.
- İş İlişkisi: İş sözleşmesine dayanan ve işçi ile işveren arasında kurulan ilişkidir.
İş Hukuku Kapsamındaki Bazı Konular:
- İş Sözleşmeleri: İş sözleşmelerinin türleri (belirli/belirsiz süreli, tam zamanlı/kısmi zamanlı, çağrı üzerine çalışma, uzaktan çalışma vb.), iş sözleşmesinin hazırlanması, iş sözleşmesinde bulunması gereken unsurlar, iş sözleşmesinin feshi (haklı nedenle fesih, geçerli nedenle fesih, bildirimli fesih)
- İşçilik Alacakları:
- Ücret: İşçinin iş görme borcu karşılığında hak kazandığı ve işveren tarafından ödenmesi gereken temel haktır.
- Fazla Çalışma Ücreti: Haftalık 45 saati aşan çalışmalar için ödenen ücrettir.
- Hafta Tatili Ücreti: İşçiye haftada bir gün (genellikle Pazar) 24 saat kesintisiz dinlenme (hafta tatili) verilmesi zorunludur. Hafta tatilinde çalışan işçiye hafta tatili ücreti ödenir.
- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti: Kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışan işçiye ödenen ücrettir.
- Yıllık İzin Ücreti: Belirli bir süre çalışan işçiye, dinlenmesi için verilen ve ücreti ödenen izindir.
- Kıdem Tazminatı: Belirli şartların gerçekleşmesi halinde (en az 1 yıl çalışma vs.), iş sözleşmesi sona eren işçiye, çalıştığı her yıl için ödenen tazminattır.
- İhbar Tazminatı: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin, bildirim süresine uyulmadan feshedilmesi halinde, karşı tarafa ödenmesi gereken tazminattır.
- Kötüniyet Tazminatı: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin, işveren tarafından kötüniyetli olarak feshedilmesi halinde ödenen tazminattır.
- Sendikal Tazminat: İşçinin sendikaya üye olması veya sendikal faaliyetlere katılması nedeniyle işten çıkarılması halinde ödenen tazminattır.
- Ayrımcılık Tazminatı (Eşit Davranmama Tazminatı): İşverenin, işçiler arasında dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplere dayalı olarak ayrımcılık yapması halinde ödenen tazminattır.
- İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Tazminatlar: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu işçinin uğradığı zararların tazmini, maluliyet (iş göremezlik) durumunda işçiye gelir bağlanması.
- İşe İade Davası: İşverenin, iş sözleşmesini haksız veya geçersiz bir nedenle feshetmesi durumunda, işçinin işe iadesini ve işe başlatılmaması halinde tazminat ödenmesini talep ettiği davadır. İşe iade davası, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurularak, arabuluculuk sürecinin sonuçsuz kalması halinde ise 2 hafta içinde iş mahkemesinde açılmalıdır.
- Hizmet Tespiti Davası: Sigortasız çalıştırılan veya eksik sigorta primi yatırılan (gerçek ücreti SGK’ya bildirilmeyen) işçilerin, çalışma sürelerinin ve prime esas kazançlarının tespiti için açtıkları davadır.
- Toplu İş Hukuku: Sendika kurma, sendikaya üye olma, toplu iş sözleşmesi yapma, grev ve lokavt hakları.
- İş Sağlığı ve Güvenliği: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması, işverenin ve işçinin yükümlülükleri.
- İş Mahkemeleri: İş hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarda görevli ve yetkili mahkemelerdir.
- Arabuluculuk: İş hukukunda dava şartı arabuluculuk ve ihtiyari arabuluculuk olmak üzere iki tür arabuluculuk vardır. Dava şartı arabuluculukta, işçi veya işveren, iş mahkemesinde dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorundadır.
- İş Davalarında İspat Yükü: İş davalarında ispat yükü kural olarak davacıya aittir. Ancak, bazı durumlarda ispat yükü işverene düşebilir. Örneğin, işçi, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız olarak feshedildiğini iddia ediyorsa, işveren feshin haklı veya geçerli bir nedene dayandığını ispatlamak zorundadır.
İş Hukuku Uyuşmazlıklarında Avukatın Rolü:
İş hukuku, hem işçi hem de işveren açısından karmaşık ve teknik bir alandır. Bu nedenle, iş hukuku alanındaki uyuşmazlıklarda, bir avukattan hukuki destek almak, haklarınızın korunması, sürecin doğru yönetilmesi ve lehe sonuçlanması açısından büyük önem taşır.
- Hukuki Danışmanlık: İş hukuku ile ilgili tüm konularda (iş sözleşmesi, işçi alacakları, işe iade, iş kazası, meslek hastalığı, mobbing vb.) hukuki danışmanlık hizmeti verilmesi.
- İş Sözleşmelerinin Hazırlanması ve İncelenmesi: İş sözleşmelerinin iş hukuku mevzuatına ve Yargıtay içtihatlarına uygun şekilde hazırlanması ve mevcut iş sözleşmelerinin incelenmesi.
- İhtarname ve Arabuluculuk: İşçi alacaklarının tahsili, işe iade talebi gibi konularda ihtarname gönderilmesi, zorunlu ve ihtiyari arabuluculuk sürecinin yönetilmesi.
- Dava Takibi: İş mahkemelerinde açılacak davaların (işe iade, alacak, tazminat, hizmet tespiti vb.) takibi, dilekçelerin hazırlanması, delillerin toplanması, duruşmalarda temsil ve sürecin sonuçlandırılması.
- İcra Takibi: İş mahkemesi kararlarının icraya konulması ve alacakların tahsili.
Boran & Üner Hukuk Bürosu ve İş Hukuku Hizmetleri:
Boran & Üner Hukuk Bürosu, iş hukuku alanında uzman ve deneyimli avukat kadrosuyla, hem işçi hem de işverenlere hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmetleri sunmaktadır. İş sözleşmelerinin hazırlanması, işçi alacaklarının tahsili, işe iade davaları, iş kazası ve meslek hastalığından doğan davalar, hizmet tespiti davaları ve iş hukukuna ilişkin diğer tüm uyuşmazlıkların çözümü konularında müvekkillerimize hukuki destek sağlamaktayız.
Avukat Orhan Boran, iş hukuku alanında uzun yıllara dayanan tecrübesi ile müvekkillerine, iş sözleşmelerinden ve iş ilişkisinden kaynaklanan her türlü uyuşmazlıkta hukuki destek sunmaktadır.